Aan de noordoostzijde van de stad Utrecht, bij Fort Voordorp en de Biltse sportvelden, ligt de Hoogekampse plas. Deze plas – door omwonenden nog steeds aangeduid als “het stinkgat van Groenekan”- heeft een bijzondere geschiedenis. De plas is bijna 50 jaar geleden ontstaan door zandwinning voor de aanleg van de A27 en wordt vervolgens in de jaren 1974-1977 benut voor het storten van allerhande afval. Omdat de stort tot een lokaal milieuschandaal leidt (met gezondheidsklachten van bewoners uit Groenekan en Maartensdijk o.a. als gevolg van waterstofsulfideproductie door anaerobe bacteriële afbraak van melkpoeder) wordt de afvalstort gestaakt. Na noodmaatregelen (storten van kalizouten en aanbrengen van luchtpompen) wordt de afvalbodem in 1978-1979 vervolgens bedekt met licht verontreinigd slib, afkomstig uit het Amsterdam Rijnkanaal.
(Hoogekampse plas)
Nadat deze plas decennia lang eigendom was van de provincie Utrecht, wordt het Utrechts Landschap in 2003 eigenaar. Hun streven is om de plas een natuurbestemming te geven, mede in het kader van de EHS-verbinding tussen Kromme Rijngebied en Noorderpark. In 2008 wordt het plan van het Utrechts Landschap gepresenteerd om de plas te verondiepen om de ecologische waarden te vergroten. Enerzijds kan verondieping, met licht verontreinigde partijen grond en slib, gevolgd door afdekking met schone bovenlaag, de lokaal nog steeds zwaar verontreinigde bodem (o.a. PCB’s en dioxines?!) de waterkwaliteit verbeteren. Anderzijds kan door verondieping – met name langs de oevers en rondom nieuw aangelegde eilandjes- oevervegetatie ontstaan die voor moerasvogels broed- en schuilgelegenheid biedt.
Omdat vooral oudere omwonenden nare herinneringen hebben aan de eerdere verondieping met afval, wil men draagvlak creëren en wordt, na informatie via de lokale media en een informatie avond, een klankbordgroep (KBG) opgericht. In deze KBG zitten vertegenwoordigers van 9 organisaties: het Utrechts Landschap, de Grondbank, Stichting Brigida, Dorpsraad Groenekan, Stichting Milieuzorg Zeist, IVN, Groenekans Landschap, gemeente De Bilt en Vogelwacht Utrecht.
(Hoogekampse plas, foto Simone Laarbroek)
In mei 2010 starten de stortactiviteiten van grond- en baggerspecie in de plas. Doel is om de plas gedurende 6 jaar met circa 1 miljoen kubieke meter grond/bagger te verondiepen waarbij het noordelijk deel ongeveer 1 meter en het zuidelijk deel globaal 10 meter waterdiepte zullen houden. In het noordelijk deel worden 7 vogeleilandjes gecreëerd. Als gevolg van de economische crisis (2008-2014) stagneert aanbod en aanvoer van partijen grond/bagger echter dramatisch, waardoor ook het verondiepingsproces van de Hoogekampse plas sterk vertraagd wordt. Inmiddels is de economische situatie weer dusdanig dat mogelijk al in juli 2019 de stortactiviteiten zijn voltooid en het verondiepingsproject toch nog voor 2020 wordt afgerond!
In het volgende nummer van de GR volgt nog een artikel over onderzoek, bescherming en educatie en de rol van Vogelwacht Utrecht bij de Hoogekampse plas.
Simone Laanbroek *
* Het oorspronkelijke artikel is gemaakt door Wigle Braaksma voor de Convo van de KNNV regio Utrecht. Voor de Grote Ratelaar is het artikel bewerkt door Simone Laanbroek. Het oorspronkelijke artikel is op te vragen bij Simone, secretaris@heuvelrug.knnv.nl