Boom/Struik van de week: Tsuga

Hemlockspar

Een buitenlandse naaldboom die zich nogal uitbreidt in en rond Breda is de westelijke hemlockspar (Tsuga heterophylla). Je vindt hem volop in het Ulvenhoutse bos, Annabos en het Mastbos in de percelen bij de Boswachter en De Heren van Oranje en dus ook in de buurt van het Markdal in en rond Breda. Het is een sierlijke boom die meestal niet hoger wordt dan 30 meter. De vorm van de boom is een slanke piramide. De uiteinden van de takken hangen af en ook de top van de boom hangt in een boogje. Dat zie verder alleen bij de Himalayaceder, en die groeit niet in het bos. Een ander makkelijk kenmerk zijn de naalden die een verschillende lengte kunnen hebben. Je ziet korte en lange naalden. Het tweede deel van de wetenschappelijke naam, de soortaanduiding, ‘heterophylla’ geeft dat ook aan, want betekent ‘met verschillende naalden’.

De wetenschappelijke geslachtsnaam ‘Tsuga’ is lokale Japanse naam voor Tsuga sieboldii. Dit is een inheemse soort in Japan. Er bestaan negen soorten hemlockspar, waarvan vijf in Oost-Azië en de Himalaya en vier in Noord-Amerika. De westelijke hemlockspar komt uit Noord-Amerika. Dan nog de verklaring voor het woord ‘hemlock’. ‘Hemlock’ is het Engelse woord voor ‘gevlekte scheerling’ (Conium maculatum). De gekneusde naalden van de hemlockspar zouden ruiken naar deze plant, waarvan de lucht omschreven wordt als ‘ongeveer naar muizen’. Nu hebben wij muizen in de schuur en weet ik heel goed hoe die ruiken. De geur van de hemlockspar is in ieder geval niet zo sterk en stinkt ook niet. Het ruikt lichtzuur als zuring.

Gevlekte scheerling is buitengewoon giftig en werd in het oude Griekenland gebruikt voor de gifbeker. Door een lid van de plantenwerkgroep Breda zijn verleden jaar honderden exemplaren in de middenberm van de A-27 ter hoogte van Dorst ontdekt en de plant breidt zich nog steeds uit via de middenberm.

Dat de hemlockspar zich rond Breda uitbreidt is niet zo vreemd als je weet dat hij van zure grond houdt en van nat. Met al die stikstof uit de lucht: zure grond zat op de zandgronden. In Amerika is de boom een belangrijke leverancier van hout voor de papierindustrie. Als timmerhout is het alleen geschikt voor pallets en kisten. In Nederland wordt de boom amper voor houtwinning gebruikt. Hij groeit ook in de schaduw en verschijnt in bossen als vulling.

Er zijn nog een paar hemlocksparren die je in Nederland kunt aantreffen in tuinen en parken. Dit zijn de berghemlockspar (Tsuga mertensiana) die lang en smal is. Veel vaker kun je in tuinen de Canadese hemlockspar (Tsuga canadensis) zien. Daar bestaan cultuurvariëteiten van die hangen, plat zijn, enz. Er is een markt voor misvorming.

Zoals gezegd is de westelijke hemlockspar een sierlijke boom, vooral als hij klein is. Ik heb me altijd afgevraagd waarom de boom nooit commercieel wordt aangeboden als kerstboom. Vallen de naalden te snel af?

Tekst en foto’s: Aad van Diemen