Hommels zijn sociale, wilde bijen. In Nederland zijn ongeveer 360 soorten bijen bekend. Slechts één daarvan is de honingbij. Deze wordt door imkers gehouden in bijenkasten en komt in Nederland nauwelijks in het wild voor. Alle andere bijensoorten zijn wilde bijen, zij worden niet door mensen verzorgd.
De meeste wilde bijensoorten leven solitair en hebben geen volk, zoals hommels of de honingbij. Het uiterlijk en de levenswijze van wilde bijen kan heel verschillend zijn. Er zijn kleine, zwartglimmende maskerbijtjes en grote, harige hommels. Sommigen maken een nest in holle braamstengels, andere graven zelf gangenstelsels in de grond.
Voor wilde bijen hoef je niet bang te zijn. Ze zijn alleen geïnteresseerd in bloemen en komen niet op eten voor mensen af. Ook zullen ze zelden steken.
Hommels zijn sociaal levende bijen met een koningin en werksters. Een koningin zoekt altijd een nestplaats waar al isolatiemateriaal beschikbaar is. In het voorjaar begint zo’n koningin, die voor de winter al gepaard heeft, een eigen nest. Daarin brengt ze eerst enkele werksters groot, die het werk daarna overnemen. Uiteindelijk worden nieuwe koninginnen en mannelijke hommels geproduceerd die paren. Alle hommels sterven behalve de nieuwe koninginnen, die gaan in winterslaap.
Hommels: welke zie je veel?
Hommels zijn de meest bekende wilde bijen. Zes hommelsoorten zijn makkelijk te herkennen. Het zijn de grote harige zoemers die vroeg in het voorjaar in de tuin vliegen. Bekijk ze op de pagina Welke hommel zie ik?
Andere soorten vind je meer in bloemrijke buitengebieden.
Veel gestelde vragen over hommels:
(lees de antwoorden ook hieronder)
- Hoe krijg ik wilde bijen en hommels in mijn tuin?
- Kunnen hommels steken?
- Hoe lang leven hommels?
- Hoe overwinteren hommels?
- Ik heb een uitgeputte hommelkoningin gevonden.
- Help, ik heb een hommelnest in de tuin
- Heb ik last van hommels?
- Zijn hommels schadelijk?
- Kan ik een hommelnest verplaatsen?
- Help, er zit een hommelnest vlak bij mijn deur of slaapkamerraam.
Meer weten?
Over hommels en wilde bijen:
– www.eis-nederland.nl
– www.bestuivers.nl
– nl.wikipedia.org/wiki/Hommels
Te koop / Download
– Zoekkaart Wilde bijen in tuinen, geplastificeerd. Te bestellen voor € 1,00 via bureau@knnv.nl
– Schoolkrant Hommels: wat is buzzen (voor schoolkinderen en hun (groot)ouders [download pdf]
– Basisgids wilde bijen | KNNV-uitgeverij (€ 23,50)
1. Hoe krijg ik wilde bijen en hommels in mijn tuin?
Zet bijen- en hommelplanten in uw tuin of op het balkon. Dat zijn planten met stevige bloemen, zoals vingerhoedskruid, salie, wilde marjolein, munt, kattenkruid, petunia, viooltjes, lupine, smeerwortel, longkruid, dovenetel, vingerhoedskruid en helmkruid. Hommels houden vooral van planten met witte, lila, paarse of blauwe bloemen. Hommels zijn goede bestuivers van planten en fruitbomen en zijn van groot belang voor de vorming van zaden en vruchten. Dus ook voor groenten, zoals paprika’s en tomaten. Het zijn mooie en nuttige diertjes, laat ze dus rustig hun gang gaan.
2. Kunnen hommels steken?
Hommels steken zelden, alleen als ze zich ernstig in het nauw gedreven voelen. Bijvoorbeeld als ze klem komen te zitten als je er met je blote voeten op gaat staan. Dit komt zelden voor. Een steek is vervelend, maar is meestal snel over met een beetje anti-insectenzalf, zoals Azaron of Nestosyl.
4. Hoe overwinteren hommels
Hommelkoninginnen kruipen in het najaar volgegeten weg om te overwinteren. U kunt helpen door een grote bloempot omgekeerd neer te zetten onder struikgewas. Maak in de bodem een gat voor de ingang en steek er een stukje tuinslang door (als bescherming tegen inregenen). Leg een stukje karton en/of wat bladstrooisel onder de bloempot voor het eerste begin van het nest. Er is dan een kans dat een hommelkoningin in uw bloempot overwintert! En dat ze in de lente haar nest in de bloempot start. U kunt ook nog een klein buisje suikerwater geven, om het energieverlies van de vroege vlucht te compenseren. Graaf het buisje in, bijvoorbeeld in een bodempje zand, zodat het niet kan omvallen. Succes met uw koningin!
3. Hoe lang leven hommels?
Een hommelvolk is eenjarig. Als er in het najaar nachtvorst optreedt, overleven de meeste hommels dat niet. Alleen de nieuwe koninginnen hebben zich vet gegeten en zoeken een (ander) veilig holletje voor de winter. Zo kan in de volgende lente het hele verhaal weer opnieuw beginnen.
Als u de invliegopening van een hommelnest afdekt of dichtmaakt, dan gaan de hommels zeker dood! Dat zou heel vervelend zijn, want hommels zijn beschermde dieren.
5. Ik heb een uitgeputte hommelkoningin gevonden
Hommelkoninginnen kruipen in het najaar volgegeten weg en komen in het voorjaar weer tevoorschijn. Het juiste tijdstip wordt bepaald door het weer: als er weer bloemen bloeien, heeft de hommelkoningin nectar te eten. U kunt de hommelkoningin helpen met typische “hommelplanten”, zoals vingerhoedskruid, salie, wilde marjolein, munt, kattenkruid, petunia, viooltjes, lupine, smeerwortel, longkruid, dovenetel, helmkruid.
6. Help, ik heb een hommelnest in de tuin
Geen ramp, geniet er van! Ze doen u niets en zijn nuttig en in hun voortbestaan bedreigd.
De meeste hommelnesten worden vanaf eind maart gebouwd. Een gemiddeld hommelvolk heeft een levensduur van 14 weken. Aan het eind van de zomer bestaat een nest uit 200 tot 250 hommels, hoewel aardhommelvolken groter zijn: tot 450 individuen.
Op het eind komen er geen jonge werksters meer uit en zal het hommelvolk snel kleiner worden. Op den duur raakt het nest verlaten. Als het hommelnest in het najaar verlaten is, kunt u de uitvliegopening afdekken of dichtmaken (met gaas, of iets anders). Hommels kiezen nooit twee keer dezelfde plek voor een nest, maar zo voorkomt u dat er volgend jaar een nieuw hommel- of een ander nest in kan komen.
7. Heb ik last van hommels?
Hommels en wilde bijen zijn niet geïnteresseerd in zoetigheid of vlees, maar in de bloeiende bloemen in uw tuin en omgeving. De werksters (in het voorjaar vaak de kleinere individuen) verzamelen al het stuifmeel en nectar voor het nieuwe broed (waar mannetjes en nieuwe koninginnen uitkomen). Ze vliegen de hele dag heen en weer tussen het nest en de bloemen. Ze vallen mensen dus niet lastig. Wespen komen wel op ons voedsel af.
8. Zijn hommels schadelijk?
Sommige hommels vestigen zich graag in een spouwmuur als deze van isolatiemateriaal is voorzien. De ruimte is precies groot genoeg voor het kleine hommelvolkje. Hommels brengen geen schade aan in de constructie of isolatie van huizen. Ze nestelen alleen in een holte die er al is. U zult verder niets van de hommels merken: geen onaangename geuren of ongedierte.
9. Kan ik een hommelnest verplaatsen?
Vrijwel nooit kan een hommelvolk worden verplaatst alleen al omdat je het zou moeten opgraven en er niets van het nest heel blijft. Alleen als een (boom)hommel in een nestkastje woont, kun je in de avondschemering de voorkant dichtplakken en het kastje op een andere plek hangen en de voorkant weer openen. Omdat alle hommels dan thuis zijn, oriënteren ze zich de volgende morgen op hun nieuwe plek en gaan meestal gewoon verder met hun drukke leventje.
10. Help, er zit een hommelnest vlak bij mijn deur of slaapkamerraam.
Als de ingang van het hommelnest vlak bij een deur of raam zit, kunt u bijvoorbeeld een hor plaatsen. Dan kunnen de hommels niet (meer) naar binnen vliegen. Een andere optie is om een goedkope emmer over de ingang van het nest te plaatsen. Snijd aan een kant van de emmer een flinke ronde hap uit de rand, zodat de hommels er makkelijk doorheen kunnen vliegen. Als u een steen op de emmer legt, voorkomt u omwaaien. De opening laat u wijzen naar de kant waar u het minst loopt.
